HINIS'IN COĞRAFİ YAPISI VE İKLİM ÖZELLİKLERİ
HINIS'IN COĞRAFİ YAPISI VE İKLİM ÖZELLİKLERİ
Hınıs ilçesi Erzurum ilinin güneyinde engebeli ve çevresi dağlarla kaplı 1720 metre rakımlı ova üzerinde kurulmuştur. Siyasi olarak, doğusunda Karaçoban, güneyinde Varto ve Bulanık, batısında Varto ve Tekman İlçesi, kuzeyinde ise Tekman ve Karayazı ilçeleri yer almaktadır. Fiziki olarak, batıda Bingöl dağları, güneyde Akdoğan dağları doğuda Ak dağları, kuzeyde Kanca dağları ve Karya dağı ile çevrili olan ilçenin yüzölçümü 1.799 km²’dir.
Bu dağlardan bilhassa Bingöl dağlarında irili ufaklı 100 civarı göl mevcuttur. Ayrıca yayla ve platolar mevcuttur. İlçede en yüksek rakım Bingöl dağları üzerindeki Kof tepesidir (3070 m). Akdağlar (2953 m), Akdoğan Dağı (2879 m) ve Kulluca Tepesi (2754 m) diğer önemli dağlardır. En düşük rakım ise Hınıs ve çevresinde olup ilçenin tamamının rakımı 1650 m civarındadır.
İlçenin içinden Murat Nehri’ni kollları olan Kocasu Çayı ve Başköy Çayı geçmektedir. Batı kanyonundan içinden geçen Kocasu, doğu kanyonunun içinden geçen Başköy Çayı’dır. İlçedeki diğer önemli akarsular ise Alagöz Deresi, Mirrik Deresi, Kolhisar Deresi, Ballıca Deresi, Av Dere, Molla Kulan Deresi, Ahırçimen Deresi, Güzel Dere, Has Dere, Toraman Dere, Kuzukurt Deresi, Cam Deresi, Taşbudak Deresi, Alaca Deresi, Değirmendere, Tozlukomu Deresi ve Mamaş Deresi’dir. İlçe topraklarının tamamı, Basra Körfezi akaçlama Havzası içinde kalır. Bu kesimin sularını, Murat Irmağı toplar.
İlçe coğrafi olarak deprem kuşağındadır. Bu sebeple 1949 ve 1966 yıllarında Türkiye genelinde de büyük ses getiren iki büyük deprem geçirmiştir. 1946 Hınıs-Varto depremi, 31 Mayıs günü yerel saat ile 05.12'de 5.9 Ms büyüklüğünde (tahmini) meydana gelen deprem. Mercalli şiddet ölçeğine göre en büyük şiddet VIII (Yıkıcı) olarak hissedildi. Deprem, 839 can kaybına yol açtı. 1966 yılında iki adet deprem Hınıs'ı vurdu. Depremlerden ilki 7 Mart 1966 tarihinde Türkiye saatiyle 03.16'da 5.6 Ms büyüklüğünde oldu. 14 kişinin ölümüne ve 75 kişinin de yaralanmasına yol açtı. ikinci deprem ise, 1966 Hınıs-Varto Depremi olarak anılan ve 19 Ağustos 1966'da Türkiye saatiyle 14.22'de meydana gelen doğal afettir. Depremin büyüklüğü 6,9 Ms olarak ölçüldü. Felaketin boyutu 2.394 ölü ve 1.489 yaralıya ulaşmıştır. Deprem, Hınıs ve Varto'daki neredeyse tüm yapıları mahvetmiştir. Bu deprem sonrası kanyona yakın olan Dere mahallesi ve Bahçe mahallesinde yer alan Hınıs merkezi, Yukarıkayaşı ve Yenikent mahallelerine taşınmıştır. Dönemin en büyük afeti olan bu olayı yerinde incelemek için Türkiye Cumhuriyeti'nin 5. Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay Hınıs'a gelmiştir. Hınıs ve Varto'da gerçekleşen depremin yarattığı yıkıma karşı kayıtsız kalamayan Şair Cemal Süreya "Keşke Yalnız Bunun İçin Sevseydim Seni" adlı şiirinde duygularını yansıtmıştır.
Tabiat yapısı ve iklim özellikleri bakımından Erzurum'dan ve çevresinden az da olsa farklıdır. Erzurum gibi karasal bir iklime sahip olmasına rağmen, kış aylarında Erzurum'dan 5 ile 10 derece daha sıcaktır. Sıcaklığın –22 dereceye kadar düştüğü ve kar kalınlığının 25-30 cm’ye kadar ulaştığı Aralık-Ocak ayları kışın en şiddetli geçtiği dönemlerdir. Hınıs'ın iklimi tipik karasal iklimdir; yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve yağışlıdır. Yıl içinde en düşük sıcaklık ocak ayında görülür (-22 derece) ve en yüksek sıcaklık ise ağustos ayına denk gelir (30+ derece). Ekim–Kasım aylarında donların başlangıcıdır. Mayıs ayı ise en fazla yağışın görüldüğü aydır. Mayıs ayında ortalama olarak metrekareye 74,3 kg yağış düşmektedir. En düşük yağışın görüldüğü ay ise temmuz ayıdır. Ortalama yağış 1,7 kg’dır. Hınıs İlçesine yıllık ortalama olarak metrekare başına 360 ile 450 ml arası yağış düştüğü hesaplanmaktadır.
Kış aylarında dağlık kesimdeki köy yollarının ulaşımı zaman zaman durmakta olup devlet hizmetlerinin köylere götürülmesinde zorluklar yaşanmaktadır. Ancak son yıllarda belediye çalışmalarının hızlanmasıyla hiçbir köyün ulaşımı kapanmamaktadır.
